Institucioni “Ismail Qemali”

Të lindësh në Kaninë, në të vetmin fshat nga duket tej në hirozont bregu i detit të Europës, nuk është gjë e zakonshme. Era e detit të zgjon agimet dhe flladi i bashkuar me aromën e ullinjve të shoqëron në cdo cast. Kjo është Kanina, fshati që kundron cdo ditë madhështinë e Vlorës, dhe atë gji të bukur të krijuar nga “nëna natyrë”. Ky ka qenë sipari i cdo akti të luajtur në jetën e Ismail Qemalit, përpara se ai të niste të vetmin mision patriotik me sukses të ndërrmarë ndonjëherë prej shqiptarisë. Cdo gjë e studiuar dhe e mirë menduar. Cdo hap i qartë dhe i matur. Liria e shqiptarëve duhej të dukej vec në sytë e tij. Po liria nuk ka ngjyrë. As trofe. Ajo ka sakrifica. Ka gjak të derdhur për të. Ka batare pushkësh dhe gjokse trimash në grykë të topit. Këtë përktheu dhe vuri në jetë Ismail Qemali. Pranoi të fliste në emër të popullit të tij. Të atij populli që dy vëllezër nuk bënte dot bashkë dhe jo më treva të tëra. Të pushtuara dhe të sunduara. Të masakruara dhe të copëtuara. Një pëllëmbë tokë. Ashtu si dhe sot. Pak rëndësi ka. Misioni i tij ishte jo biblik por patriotik.

Ishte Bej. Dera e parë e skelës së parë po në Europë. Ishte rehat në ciflikun e vet. I matur dhe i përkryer për t’i lënë të qetë shpirtrat e të parëve të tij. Do gëzonte pronat, ullinjtë, sarajet, vajin e ullirit, të mbjellat dhe të korrat, kullotat, bagëtitë. Punë agallarësh, Bej. Dhe ku? Në Vlorë, aty ku dhe sot gjen klasin e të jetuarit. Përse duhet të merrte rrugët e Europës kur ishte kaq rehat? Kemi ndeshur dhe ndeshim shumë figura të ngjashme, të skalitura në memorien dhe zemrat e cdo bashkëatdhetari për veprën e tyre. Garibaldi i pari që më vjen ndër mendje. Sa larg dhe afër. Sa luftë dhe përpjekje. Aspak i ngjashëm, krahësimi. De Gol, Mandela apo Gandhi më vonë. Por jo si Ismail Qemali. Shumë larg nga vetë natyra dhe vepra e gjallë, sakrifica sublime. Përballja me Perandorinë Turke dhe mendjet edhe sot skeptike për Europën “plakë”. Sa politolog, aq edhe avokat. Sa gjyqtar aq edhe negociator. Sa patriot aq edhe trim. Është cështja e lirisë, pavarësisë, flamurit. Dhe ja doli.

Nëse do të duhej të analizohej sot figura dhe roli i Ismail Qemalit, kur ka ndodhur i gjithë rotacioni pothuajse i plotë i këndvështrimit se si shikohet shqiptari në sytë e europianëve, mendoj se ja vlen ta quash “Institucion”. Sot jemi në prag të hyrjes së shqiptarëve në Europë pa viza, pasi jemi komb i lirë dhe i konsoliduar. Sot shqiptarët nuk do të marrin rrugët e Europës për t’i mbushur mendjen për të na dhënë një copë liri. Institucioni “Ismail Qemali” e kreu funksionin e vet. E nisi duke trokitur në dyert e tyre duke marrë prej tyre bezdisjen dhe mllefin për të marrë vetëm një PO. Shqipëria do të jetë e lirë.