"Partia e Tiranes"

Te gjithe jemi mese te vetedijshem. Mese te bindur. Tirana dominon. Rreth saj vertiten te gjithe. Hallexhinjte. Te semuret. Ata qe duan te fitojne para. Tregtaret. Grosistet. Distributoret. Tenderaxhinjte. Te gjithe. Vec aty mbarojne pune. I meshojne gazit. Fusin 1-2-3-4-5 marrsha dhe ne Tirane. Zbresin si te jene ne avion nga mbikalimi i Kamzes, dhe shtriqen ne rrugen e gjere per te hyre ne Tirane. Atje tej drejt kembeve te nje mali shtrihet Tirana. Aty ku kane shtepine 140 deputete. Ministrat. Ku e pine kafen ata. Ku drekojne. Ku bejne floket. Ku bejne jeten e nates. Edhe ndonje poker apo rulete. Ku jane mediat. TV-te. Gazetat. Bizneset. Spitalet. Kusuret thuaj me mire.

Po me ke parti eshte Tirana? C'ngjyrim ka elektorati? Plot 1 milione banore. Nuk jane pak. Pothuajse sa 10 qytete nga me te medhate ne Shqiperi. Po them sa Vlora, Shkodra, Korca, Elbasani, Fieri dhe Durresi, (s'po me kujtohet me ndonje qytet tjeter i hajrit). Nejse mos te dale nga tema: kush parti pelqehet sot nga tiranasit? Ketu po e fus veten dhe une. I bera nja 14 vjet te mira ne Tirane. Madje dhe vajza ime lindi ketu. Sa me pelqen ky fakt! Sikur te kishte lindur ne Milano, Paris apo Londer. Pse jo ne New York.

Dhe si e tille nga te gjitha keto gjera qe permenda me siper, me grish ende kjo pyetje e gjate: "A ka vertet nje parti Tirana? Me ke jane tiranasit? Per ke votojne tiranasit?".

Tirana pas viteve '90 mblodhi ne "gropen" e saj shume te ardhur. Dhe si e tille ndryshoi shume gjera. Edhe bindjet e saj politike. Tirana ku humbi edhe udheheqesi i asaj kohe Ramiz Alia. Ku dominoi per pak vite e djathta. Dhe ku sterdominoi me pas e majta. Dhe per t'ju kthyer mes shume polemikave serish te djathtes. Nuk e kam vetem me Bashkine e madhe. Por edhe me minibashkite. Pse jo edhe me zonat elektorale, qe tashme njihen si bastione. Nga 250 mije banore. Sot ne afersisht 1 milione. Dhe si e tille eshte nje "gjah" i mire per cdo parti.

Partia e re e te djathtes ka shume gjasa t'i plotesoje shijet e tiranasve. Gershetimi ideal mes shtepive me carace, ende te paprishura me pallatet e larte dhe me deri 8 hyrje ne kat, sapo filloi te jete pjese e programit te nje partie elektorale. Sot me inaugurimin e selise se saj ne nje shtepi ose saraj tipik tiranas, ate te "Kasimateve", Partia Fryma e Re Demokratike duket se i joshi" shijet e tiranasve. Ato shije te cilat deri tani duken si shume te destabilizuara. Per me teper per vete ndryshimet qe ka njohur keto vite Tirana. Ato shije te cilat nuk kane sherbyer kurre si fasade. As si numra mitingjesh elektorale. Jo me kot Stadiumi Dinamo eshte stacioni i autobuzave elektoral dhe targat e qyteteve jane dekor me i cuditshem dhe me i dhimbshem i nje kryeqyteti.

Por ne Tirane ka edhe nje grup tjeter interesi per kete parti elektorale. Mendoj qe mund te jete me e lehte per programin e kesaj partie. Ne krye te saj pritet te jete presidenti Topi. I paprovuar si drejtues i nje partie. E sigurt qe ka ne mendjen e tij se si ti bej per vete "jabanxhinjte e Tiranes". Sepse autoktonet duket qe i ka ne xhep. E deshmoi sot "rezidenca" e tij ende e paprovuar ne "sarajet" e Kasimateve.

Po ndoshta edhe "jabanxhinjte" qe kane kaq vite ne Tirane, u mesuan me ajrin e Tiranes. Traditat. Zakonet. Pse jo edhe ndonje krushqi. Ndryshe nuk thone "sipas vendit behet dhe kuvendi". Te tille jemi bere ne qe Tirana na hapi zemren dhe na pranoi te mire apo te keqinje. E tille ndoshta do te jete vajza ime qe lindi ne Tirane. Dhe qe mos te me qortoje me vone, une do te sillem si ajo. Si tiranas. Nuk jane pak, plot 1 milione banore.

"Ditari i nje viti te keq"

Me erdhi vetiu ky titull. Mund te jete nje nga heret e pakta qe gjej kaq shpejt nje titull. Perse viti i keq. Me falni eca shpejt... C'eshte ky titull?! Nje nga librat me te bukur te koheve te fundit. Ma sugjeroi, ose me sakte imponoi nje shkrim pak vite me pare, Veton Surroi tek "Shqip". Ne fakt kam kohe qe nuk lexoj editorialet e tij. Nuk e di nese vazhdon ende te shkruaj.

Dhe per t'ju kthyer librit, prej nga morra titullin e tij per kete shkrim. Autori i tij, me falni i ketij "bestselleri" eshte J.M. Coetzee. Me falni serish. Nobelisti afrikano-jugor. Detaj qe na "pelqen ta harrojme" ndonjehere. Ndoshta dhe prej faktit qe kete cmim nuk e njohim dhe nuk e dime si jepet, ende si komb. Ne fakt dje me humbjen e A. Klosit me erdhi nder mend qe nga kjo vdekje e paralajmeruar mund ta perfitojme nje cmim Nobel, por si komb. Guiness-in ka kohe qe e kemi bere si te "shtepise". Me gozhda. Kunja shkrepse. Xhonglime. Pse jo edhe me jetet tona. Per te qene subjekt i pashmangshem i nje romani apo novele per Nobel.

Ne nje moment pasi ben nje super ngritje-ulje te terheqjes ndaj ketij libri, Nobelisti J.M. Coetzee shkruan nje citat hebraisht: "why should not old men be mad?". Vertet perse?! Sepse shikon qe shume gjera shkojne mbrapsht. Aq mbrapsht sa depresioni mund te jete "shpetimi" dhe ajo kuti me ilace "tmerri" i tij. Sheh qe gjerat ecin perkundrejt sensit te kundert. Dhe vendos te cmendet. Te flake tej arsyen per te qene elokuent dhe i qarte ne perceptimet e shprehura, tek te tjeret. Tek vetja e tij eshte shume komod. Ndoshta ndihet aq rehat sa me s'ka. Dhe per shumekush etiketohet si "i ikur". Sigurisht "i ikur". Po perse duhet ky lloj notifikimi nderkohe qe e ndan vec nje ikje fizike nga ajo qe ai vertet ka ikur?!

Ndoshta e gjithe kjo shoqeri eshte e ikur? Mendoj se pas kesaj ikje te paralajmeruar te A. Klosit kam shume frike se gara "per te ikur" sapo ka filluar. Ndoshta edhe per faktin qe mes rreshtave dhe librave eshte disi me e lehte te ikesh. Aty ku mendja punon se si t'i jape kuptim nje vepre. Me apo pa shume personazhe. Si ne "Ditarin e vitit te keq" te J.M. Coetzee. Vec uroj qe ky te mos jete vertete ditari i nje viti te keq. Toka na do t'i rendojme siper saj edhe ca kohe. Me humbjen apo shtimin e disa kg-ve kjo nuk ka rendesi. Por pa peshe, me nje trup qe rend drejt tretjes, atje poshte nen dhe si A. Klosi, kam frike se edhe toka nuk do te te doje.

"Doktori nuk ka moter"

Perpara disa kohesh pas nje ndeshje futbolli, policia e Vlores beri nje deklarate komike: "Arbitri nuk ka moter". Kjo sepse arbitri i ndeshjes u sha ne kor nga tifozeria vlonjate, ose Flota Kuqezi. Eshte e vertete. Arbitrat rrihen. Qellohen. Edhe lojtaret e ekipeve kundershtare. Ne cdo qytet, me perjashtim te Tiranes. Madje ne shume fusha jashte u bie te kthehen me makina te rastit dhe jo me xhama-thyerin autobuz te ekipit. Dhe kjo vetem se "guxuan" te fitojne jashte fushe, me merite.

Por kjo tashme eshte kthyer ne "mode" dhe askush nuk cuditet. S'perben me lajm. Interes do te kishte nese nuk do "kerciste ose valonte druri". Ndersa per jetet e futbollisteve nuk pyet askush. Ne fakt per jeten e kujt u pyet qe te pyetet per ta.

Sipas opinionit publik thuhet se futbollistet kane kontrata. Kane para. Dhe si te tille "nuk duhet te kene" luksin qe dikush te mendoj per jetet e tyre. As ato te trainiereve. Ah se harrova. Vetem ate te trainierit te kombetares. Dekadat e fundit te gjithe te huaj. Me media nga pas per pak publicitet spitalit privat. Me pas vizitat e autoriteteve. Edhe vete Presidenti.

Ata jane aty ne fushen e lojes. Perdoren per spektakel. Edhe per fushata elektorale. Edhe per te nxjerre deputet. Madje ndonjeri prej tyre me luksin e imunitetit te shan me liber shtepie". Ndonje minister e perdor edhe per pazare. Ortakerira. Per jeten e tyre askush.

Nderkohe presidentet investojne ne merkato duke blere futbolliste. Per shendetin e futbollisteve u mjafton nje staf i vogel dhe modest. Doktori ose "dokja" dhe nje infermier me kusht qe te jete edhe masazhator. Ose: Gozhdaxhi. Kepucar. Qyfyrexhi. Pijanec.

Pra jane keta te fundit "dueti" ose dyshja qe "turren" me nje bidon H2O ne dore, per tek i demtuari ne fushe. Ndonjeri edhe me bibel apo kuran i kendon syfyrin ose alelune. Me mire keshtu. Pse mendoni se do t'i shpetoje jeta e futbollistit me ndonjegje tjeter, pervecse ketyre "mbrokullave" qe permenda me siper?

Apo do ta shpetoje ambulanca qe ndizet me te shtyre? Shoferi-tifoz qe ha fara ne kabine. Apo nga ekipi i trainuar si Kryqi i Kuq per mbajtje barrele? Per t'ju lutur madje zotit qe raste si ai i Muamba apo ai i "giovanne" Morosinit dje ne Pescara, te mos na ndodhin. Kujdes! Spitalet tona nuk trajtojne raste infarkti. Vetem ne Tirane. Tek privati.

Ne fund dicka tronditese, qe ndoshta shume njerez nuk e dine. Futbollistet shqiptare jane te pasiguruar. Madje nuk kane as Libreze Shendetesore. Punojne ne te "zeze". Ndaj eshte me e udhes te themi: "The show must go on...".

"Partia jam une"

Ndoshta ka ardhur momenti ta pranojme kete nocion. Burimet njerezore, thene ndryshe menaxheret e suksesshem te halleve dhe problemeve te nje qyteti. Ata qe nuk kane me te domosdoshme, patjetersine e te pasurit siglen e nje partie perkarshi. Kane "zhveshur" me vetedije te plote petkun politik dhe i kane hyre puneve per mireadministrim. Jane ata qe sot pasi shfrytezuan mundesine e kandidimit, e kthyen ate ne fitore. Jane ata qe sot duket sikur ne bluzat e tyre nuk lexon logo apo simbol partie, por:
"Jam une partia".

Duke zbritur nga Kisha e Lacit perpara disa ditesh, morra ne makine dy vogelushe nga Laci qe kishin shitur qirinje. Ylli dhe vellai i tij me i vogel Loreni. Gjeja e pare qe i pyeta ishte se perse rruga ne zbritje ishte e shkaterruar. Ylli, nje femije i zgjuar, i gezuar qe kishte fituar 15 mije leke te vjetra ate te marte te shenjte, mu pergjigj menjehere: "kryetari i bashkise eshte i PS-se ndersa qeverine e ka PD-ja". Pra kur kjo arrin te lexohet qarte tek nje femije 11 apo 12 vjec, imagjinoni mbare publikun.

Pra cdo te beje nje kryetar bashkie apo komune? Do bej lufte partiake dhe te deshtoje apo do te ulet me qeverine per te diskutuar prioritetet qe ka aktualisht qyteti apo fshati? Ky eshte momenti i pare qe nje "menaxheresh punesh", (keshtu me pelqen ta quaje kryetarin e bashkise apo komunes), i imponon vetes "ftohjen" e pare me politiken. Me partine e tij.

Dhe si i tille preferon te kthehet ne zgjidhes i problemeve te qytetit. Me rrugen dhe arsyen e cdo lloj mundesie per te bere dicka. Per te qene nje menaxher i afte. Ate qe do te perligjte edhe arsyen e kandidimit te tij nga ana e partise. Ketu fillon perplasja e pare. Valle si do ta mireprese kete vendim llogjik te tijin partia qe e ka kandiduar? Do te pranoje ne heshtje "shtrirjen e dores" se tij drejt pushtetit qendror per ca fonde me shume? Apo do te parapelqeje ne heshtje votat qe ky menaxher hallesh do t'i dhuroje pak me vone? Ndoshta do te vije nje dite dhe dikush prej partise ne kohe fushatash elektorale do te thote:
"E pate dhe e provuat se cfare njeriu ju dhuruam si parti? Ja keta jane njerezit tane".

Nje gje eshte e sigurt. Ka shume shembuj te suksesshem ne mireadministrimin e puneve te pushtetit vendor. Aq me teper ne bashki apo komuna, pervec Tiranes, te cilat jane tej te ndikuara nga mjedisi politik. Keshilla bashkiak te tejmbushur dhe te ekzagjeruar ne interesa modeste politike. Gjithsesi gjithcka e mire ne dobi te komunitetit, lexohet dhe perceptohet mjaft shpejt. Dhe askush nuk kujtohet te mendoje se prej nga erdhi zgjidhja. Kohet kane ndryshuar dhe nuk eshte me risi fakti i te berit te punes te cilen te kane ngarkuar me vote. Madje nuk eshte me as luks.

"Partia jam une" sot po kthehet ne nje nocion shume elokuent. Mjaft i prekshem. Mese i domosdoshem. Patjeter i duhuri. Jane "menaxheret e puneve" qe i ka ngarkuar komuniteti te zgjidhin, ata qe neser do t'u vije rradha te bejne edhe politiken partiake te bashkise apo komunes.

Raste te tilla ka plot. Jo me kot shume kryetar bashkise sipas studimit te "Open Data" ishin te shumte si te rikandiduar, (ndonje edhe 3 here). Si Gjika i Vlores. Shkembi i Pogradecit. Apo Peleshi i Korces. Ose Sejdini i Elbasanit. Deri tek Rama ne Tirane.

Madje disa te tjere kane arritur te marrin vota me shume se partia qe i kandidon. Sic ishte rasti i Goros ne Himare. "Humbes ne leter" sipas cdo parashikimeve te politikes, por jo ne kutine e votimit nga elektorati. Duke treguar se komuniteti e lexoi kandidaturen e tij si: "Partia je Ti"!

Pra politikes nuk i mbetet gje tjeter vecse ta pranoje kete risi. E ka perzgjedhur te jete e tille si zgjidhje elektorati. Jo vetem ne Shqiperi. Por edhe ne Itali, si kryetaret e Bashkive te Napolit, Milanos, Barit ose Cagliarit. Madje edhe ne Greqi.

Arsyeja eshte e qarte. Njerezit e prekin vete ndryshimin. Jane me afer tij per te notifikuar nese eshte eksperience pozitive apo negative. Jetojne dhe punojne afer ndryshimit ose deshtimit. Ndaj dhe "menaxheret e puneve" kane me te lehte te zgjedhin ose te mos zgjedhin programin politik:
"Une jam Partia". I mbetet partise ta mireprese dhe ta mirekuptoje perzgjedhjen e elektoratit. I vjen mire apo keq ky eshte realiteti. Sot. Me vone nuk i dihet.

"Turp me nder"

Te jesh deputet i nje parlamenti nuk prodhon asgje, vec nje shtypje butoni per cdo ligj qe votohet. Nderkohe ke shume detyrime si ne elektorat por ashtu edhe partiake. Per nje profesionist, profesor, doktor, shkencetar, avokat apo edhe biznesmene do te thote te lesh dicka qe di te besh mire ne jete, per nje profesion qe dine ta bejne te gjithe.

"Kur u zgjodha deputet, sfida e pare qe i premtova vetes ishte si te ndryshoja Italine. Por sot po kuptoj qe paskam force vec sa te shtyp nje buton" - rrefen dhimbshem nje deputet italian.

Eshte kjo ajo qe nuk arrijne te kuptojne shume politikane sot ne Shqiperi. Vecanerisht ata qe i perkasin partive te vogla. Fale aleancave qe me se fundi nuk kane funksionuar sa duhet, ata mendojne vec per nje nga 140 karriget e parlamentit. Rroga mund te jete e njejte me ate qe do merrnin si profesor ne nje nga universitetet private ne vend. Ndoshta me shume nese do te ishin ne sektorin privat. Por mos me shtyni te mendoj se eshte pensioni ajo qe ju vjen me shpejt ne mend. Ndoshta mund te jete edhe kjo. Por edhe nje makine pa dogane. Ndoshta edhe pa nevoje per te gjetur parking. Pse jo dhe per te evituar gjoba policesh ne rruge.

Pra edhe ne kete rast, provincial ne konceptin e te perceptuarit te politike-berjes. Serish me grishen statistikat e fundit tronditese ne "Montecitorio", parlamentin italian. Cdo dite nje deputet jep doreheqjen, duke preferuar aktivitete te tjera me te dobishme.

"Njerezit me pershendesnin. Tani jo. Madje ndonje te shkruan edhe ne Facebook, turp. Nuk e kuptoj cfare turpi kam bere, nderkohe qe paguaj rregullisht taksat cdo vit?!" - thote me dhimbje nje parlamentar italian.

Mesa duket te berit politik, aq me teper ne parlament, ne opinionin e shoqerive te civilizuara qenka edhe turp. Dhe te mos berit, respekt. Nuk e kuptoj per nje "grusht" politikanesh qe jane varur ne qafen e nje sigle partie te vogel, te ster-provuar, cfare eshte? Mos eshte valle "Turp me nder"?

Kete koment dua ta shkruaj italisht, ashtu sic me pelqeu ta lexoja, ashtu sic kam deshire ta lexoni dhe ju:

«Fuori si guadagna meglio e la gente ci rispetta di più».